Tematyka zajęć: Co wisi w powietrzu ?
Co to są zanieczyszczenia powietrza?
Odpowiedzi na to pytanie jest wiele, ale najprostszą i najkrótszą z nich jest – zanieczyszczenie to nic innego jak każda substancja występująca w ilości większej niż naturalnie w środowisku.
Większość zanieczyszczeń powietrza (gazowych i pyłowych) powstaje w wyniku spalania paliw (na potrzeby produkcji energii) takich jak: węgiel, benzyna, olej napędowy, olej opałowy, gaz, drewno. Niestety część zanieczyszczeń powstaje również w wyniku nielegalnego spalania odpadów.
Jakie zanieczyszczenia powstają w wyniku spalania?
Oczywiście zależy to od paliwa, ale dla uproszczenia głównie są to:
- Tlenki azotu (NOx)
- Dwutlenek siarki (SO2)
- Pyły zawieszone (PM10, PM2,5)
- Tlenek węgla (CO)
- Amoniak (NH3)
- Niemetanowe Lotne Związki Organiczne (NMLZO)
- Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne (WWA), w tym benzo[a]piren
- Metale ciężkie, w tym ołów (Pb), rtęć (Hg), kadm (Cd) oraz arsen (Ar)
- Ozon troposferyczny (O3)
Skąd wiadomo, że to gospodarstwa domowe, ogrzewające się paliwami stałymi, najbardziej zanieczyszczają powietrze?
„Za złą jakość powietrza w Polsce odpowiada przede wszystkim zjawisko niskiej emisji, czyli spalanie słabej jakości paliw oraz śmieci w domowych piecach” – głosi komunikat Ministerstwa Środowiska.
Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, gospodarstw domowych grzejących się paliwami stałymi jest w Polsce ok. 48 proc. Większość domów i mieszkań (w sumie 52 proc.) ogrzewana jest ciepłem sieciowym (42 proc.) i gazem ziemnym (10 proc.).
W pyle zawieszonym występują związki chemiczne pochodzące ze spalania węgla i drewna w stosunkowo niskich temperaturach, możliwych do osiągnięcia w zasadzie wyłącznie w warunkach pieców domowych. Te związki przeważają w pyle zawieszonym. Z gospodarstw domowych bierze się również w powietrzu rakotwórczy benzopiren pochodzący ze spalania gumy, plastików, klejów czy farb.
Jak to możliwe, że większość smogu w Polsce wytwarzają gospodarstwa domowe, a nie wielki przemysł czy masowa motoryzacja?
Okazuje się, że spalanie węgla w domu, a spalanie węgla w elektrowni to dwa różne spalania. Elektrownie spalają węgiel wydajniej, w wyższych temperaturach, mają instalacje oczyszczające spaliny i wyrzucają je do atmosfery na znacznie większe wysokości niż te, w których oddychają ludzie.
Ciekawostka
Na uczelni w Chicago przeanalizowano wygląd piór ptaków – górniczków zwyczajnych. Okazało się, że te ptaki działały niczym fruwające filtry powietrza. Zachowana na ich piórach sadza pozwoliła na prześledzenie, jak zawartość szkodliwych pyłów zmieniała się w czasie.
Z zestawienia okazów wynika, że z czasem ptaki były coraz jaśniejsze. A to oznacza, że jeszcze sto lat temu zanieczyszczenie atmosfery było prawdziwą zmorą takich amerykańskich miast jak Chicago. Zdaniem specjalistów wyraźna poprawa nastąpiła dopiero dzięki wysiłkom podejmowanym na rzecz ekologii najpierw przez miasto, a później – w skali całego kraju.
